آزادی زندانی در چه شرایطی مهیا می باشد؟برای درک این موضوع کافیست با ما (کارگزاران) در این مقاله همراه باشید.
انواع روش های آزادی زندانی
اتمام مدت محکومیت:
اگر زندانی مدت حبس خود را به پایان رسانده باشد و تمامی مدت مشخص شده در حکم قضایی را سپری کرده باشد
و به اصطلاح با اجرای حکم که منجر به آزادی زندانی میشود.
مشمول عفو :
در برخی موارد، قوه قضائیه با حکم مقام معظم رهبری میتواند عفو یا بخششی را برای برخی زندانیان اعلام کند.
این عفوها میتواند به صورت عمومی (مانند مناسبتهای ملی) یا خاص (برای افراد خاصی که شرایط خاصی را دارند) اعمال شود.
شرط آزادی مشروط:
در صورتی که زندانی شرایط خاصی را برآورده کند، ممکن است بتواند به شرط آزادی مشروط آزاد شود. این شرایط عطف ماده ۵۸ قانون مجازات اسلامی چنین است:
در مورد محکومیت به حبس تعزیری، دادگاه صادر کننده حکم میتواند در مورد محکومان به حبس بیش از ده سال پس از تحمل نصف و در سایر موارد پس از تحمل یک سوم مدت مجازات به پیشنهاد دادستان یا قاضی اجرای احکام با رعایت شرایط زیر حکم به آزادی مشروط را صادر کند:
شرط آزادی مشروط:
الف– محکوم در مدت اجرای مجازات همواره از خود حسن اخلاق و رفتار نشان دهد.
ب– حالات و رفتار محکوم نشان دهد که پس از آزادی، دیگر مرتکب جرمی نمیشود.
پ– به تشخیص دادگاه محکوم تا آنجا که استطاعت دارد ضرر و زیان مورد حکم یا مورد موافقت مدعی خصوصی را بپردازد یا قراری برای پرداخت آن ترتیب دهد.
ت– محکوم پیش از آن از آزادی مشروط استفاده نکرده باشد.
انقضای مواعد فوق و همچنین مراتب مذکور در بندهای (الف) و (ب) این ماده پس از گزارش رییس زندان محل به تایید قاضی اجرای احکام می رسد.
قاضی اجرای احکام موظف است مواعد مقرر و وضعیت زندانی را درباره تحقق شرایط مذکور بررسی و در صورت احراز آن، پیشنهاد آزادی مشروط را به دادگاه تقدیم نماید.
پایان بازداشت موقت:
بازداشت موقت از شدیدترین قرار های تامین کیفری می باشد که با توجه به شرایط مختلف که در ماده ۲۳۷ و ۲۳۸ آیین دادرسی کیفری به شرح زیر میباشد؛
ماده ۲۳۷ قانون آیین دادرسی کیفری:
(اصلاحی ۱۳۹۴/۰۳/۲۴)- صدور قرار بازداشت موقت جایز نیست، مگر در مورد جرایم زیر، که دلایل، قرائن و امارات کافی بر توجه اتهام به متهم دلالت کند:
الف– جرایمی که مجازات قانونی آنها سلب حیات، حبس ابد یا قطع عضو و جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی که میزان دیه آنها ثلث دیه کامل یا بیش از آن است.
ب– جرایم تعزیزی که درجه چهار و بالاتر است.
پ– جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور که مجازات قانونی آنها درجه پنج و بالاتر است.
ت– ایجاد مزاحمت و آزار و اذیت بانوان و اطفال و تظاهر، قدرت نمایی و ایجاد مزاحمت برای اشخاص که به وسیله چاقو یا هر نوع اسلحه انجام شود.
ث– سرقت، کلاهبرداری، ارتشاء، اختلاس، خیانت در امانت، جعل یا استفاده از سند مجعول در صورتی که مشمول بند (ب) این ماده نباشد و متهم دارای یک فقره سابقه محکومیت قطعی به علت ارتکاب هر یک از جرایم مذکور باشد.
تبصره- موارد بازداشت موقت الزامی، موضوع قوانین خاص، به جز قوانین ناظر بر جرائم نیروهای مسلح از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون ملغی است.
ماده ۲۳۸ قانون آیین دادرسی کیفری:
صدور قرار بازداشت موقت در موارد مذکور در ماده قبل، منوط به وجود یکی از شرایط زیر است:
الف– آزاد بودن متهم موجب از بین رفتن آثار و ادله جرم یا باعث تبانی با متهمان دیگر یا شهود و مطلعان واقعه گردد و یا سبب شود شهود از اداء شهادت امتناع کنند.
ب– بیم فرار یا مخفی شدن متهم باشد و به طریق دیگر نتوان از آن جلوگیری کرد.
پ– آزاد بودن متهم مخل نظم عمومی، موجب به خطر افتادن جان شاکی، شهود یا خانواده آنان و خود متهم باشد.
بنابراین طبق مواد اشاره شده قرار بازداشت موقت از سنگین ترین قرارهای تامین کیفری بوده که در شرایط خاصی تبدیل به قرار وثیقه می شود که از آن به تقلیل قرار تعبیر میشود.
در صورت صدور قرار بازداشت موقت، هیچ نوع ضمانت یا وثیقه ای برای آزادی متهم از زندان نمی تواند چاره ساز باشد. ولی بازپرس یا مقام محترم قضایی در هر مرحله از تحقیقات مقدماتی میتواند قرار تامین را تشدید یا تقلیل دهد. با تقلیل قرار تامین کیفری از بازداشت موقت به قرار وثیقه میتوان با ارائه وثیقه که غالبا سند ششدانگ ملکی میباشد شرایط آزادی زندانی متهم را تا صدور حکم نهایی فراهم آورد.
به همین منظور گروه مشاورین کارگزاران با تهیه و ارائه و اجاره سند ششدانگ ملکی جهت ارائه به مراجع قضایی جهت آزادی متهم با وکلای خبره آماده ارائه خدمات می باشد.
صدور قرار منع تعقیب
در صورتی که شواهد جدید یا اطلاعات جدیدی مبنی بر بیگناهی یا اشتباه در رسیدگی به پرونده متهم مطرح شود، و یا به نحوی متهم از اتهام انتصابی بری شود با صدور قرار منع تعقیب، در صورتی که ضمن صدور قرار تامین کیفری مانند قرار کفالت یا قرار وثیقه بدلیل عجز از تودیع وثیقه در بازداشت باشد. میتواند از بازداشت آزاد شود.
مهم است توجه داشت که این شرایط ممکن است تحت تأثیر تغییر قوانین به لحاظ شکلی که از آن به عطف بماسبق شدن قوانین شکلی تعبیر میشود و تصمیمات قضایی و همچنین ممکن است بسته به موارد خاص در هر مورد تفاوت داشته باشند.
آیا قانونی برای عفو از سوی حاکمیت وجود دارد؟
بله، در کشور ایران، قانونی برای ترتیب دادن عفو وجود دارد. قدرت عفو و بخشش در ایران به مقام معظم رهبری تعلق دارد و میتواند تحت قوانین و مقررات مربوطه اعمال شود.
بر اساس بند ۱۱، اصل ۱۱۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران:
عفو یا تخفیف مجازات محکومین در حدود موازین اسلامی پس از پیشنهاد رئیس قوه قضائیه. رهبر میتواند بعضی از وظایف و اختیارات خود را به شخص دیگری تفویض کند.
آیا گذشت شاکی همان عفو است؟
برای بررسی این موضوع باید فرق بین جنبه عمومی جرم و جنبه خصوصی جرم را بهتر بشناسیم.
عطف ماده ۱۴ قانون مجازات اسلامی، مجازاتهای مقرر در این قانون را به چهار قسم: حد، قصاص، دیه، تعزیر طبقه بندی شده است.
که حسب مورد در جرائم ممکن است فاقد جنبه شخصی بوده (عدم شاکی خصوصی) یا دارای هر دو جنبه خصوصی و عمومی باشد. که شاکی جنبه عمومی جرم، مدعی العموم یا دادستان میباشد.
از این رو در جرایمی که فاقد جنبه عمومی جرم میباشد با جبران خسارت شاکی یا گذشت او پرونده مختومه میشود ولی در جرائمی که جنبه عمومی جرم نیز مطرح است حتی با گذشت شاکی یا جبران خسارت یا رد مال به شاکی، حسب مورد، جنبه عمومی جرم که برای حفظ نظم عمومی مورد توجه قانونگذار میباشد به قوت خود باقی است. بنابراین درخواست عفو که شامل عفو عمومی یا عفو خصوصی میباشد از طرف محکومین میتواند صورت پذیرد.
انواع روش های آزادی زندانی
چه شرایطی برای صدور عفو و بخشش وجود دارد؟
قانون، شرایط و مقرراتی را برای صدور عفو و بخشش تعیین کرده است.
این شرایط و مقررات در قوانین مختلف، از جمله قانون عفو عمومی و قانون عفو خصوصی، تعریف شدهاند. در ادامه، برخی از شرایطی که برای صدور عفو و بخشش در ایران وجود دارد را بررسی خواهم کرد:
شرایط زمانی:
عفو عمومی معمولاً به دلیل مناسبتهای ملی و دینی یا به دستورات ویژه رهبری صادر میشود. عفو خصوصی نیز میتواند در شرایط خاص و برای افراد خاصی که شرایط خاصی را دارند، اعمال شود.
شرایط زندانی:
در برخی موارد، عفو و بخشش میتواند در رابطه با زندانیانی که شرایط خاصی را دارند، صادر شود. این شرایط ممکن است شامل زندانیان سالمند، زندانیان بیمار، زندانیان با معلولیت و سایر شرایط خاص مشابه باشد.
شرایط قانونی:
عفو و بخشش باید با رعایت قوانین و مقررات مربوطه اعلام شود. قوانین ممکن است معیارها و شرایطی را تعیین کنند که برای صدور عفو و بخشش باید رعایت شوند، مانند پرداخت جبران خسارت، عدم سابقه کیفری، شرکت در برنامههای تربیتی و اصلاحی، همکاری با مقامات قضایی و سایر موارد مشابه.
مهم است توجه داشت که شرایط و مقررات برای صدور عفو و بخشش ممکن است با تغییر قوانین، سیاستها و تصمیمات قضایی تغییر کند.
مقالات مربوط:
شرایط آزادی زندانی های مالی در ایران – انواع جرایم مالی
